Η «Βυζαντινή Οικουμένη» είναι το τελευταίο βιβλίο του γνωστού φιλόλογους και συγγραφέα της Ξάνθης Θανάση Μουσόπουλου.

Η ελληνική μεσαιωνική αυτοκρατορία υπήρξε για το Θανάση Μουσόπουλο μια περίοδος ιδιαίτερης μελέτης και στο πλούσιο έργο του έχει ασχοληθεί συχνά με τη βυζαντινή χιλιετία. Όμως στη «Βυζαντινή Οικουμένη» ο πολυγραφότατος ξανθιώτης συγγραφέας παρουσιάζει μια ευσύνοπτη και περιεκτική κατάθεση για αυτό που η Ευρώπη ονομάζει Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Για τον αναγνώστη του νέου βιβλίου, που το Βυζάντιο μπορεί να θεωρείται είτε μια ένδοξη ελληνική αυτοκρατορία είτε μια μεσαιωνική θεοκρατία, ο συγγραφέας επιφυλάσσει απαντήσεις αλλά και ενδιαφέροντα και καίρια στοιχεία, ώστε να έχει αποκομίσει στο τέλος της ανάγνωσης, μια πολύ σαφή εικόνα για τη φυσιογνωμία αυτής της πολυσυζητημένης περιόδου.

Το τρίπτυχο της της ρωμαϊκής οργάνωσης, της ελληνικής παιδείας και της χριστιανικής θρησκείας που συνέχει τη βυζαντινή οικουμένη, αποτυπώνεται στις σελίδες του βιβλίου. Καθώς εμβαθύνει ιδιαίτερα, όμως, στο θέμα της επιρροής της αρχαιοελληνικής σκέψης στον πολιτισμό και την καθημερινότητα του Βυζαντίου, τοποθετει την ταυτότητα και το χαρακτήρα του Βυζαντίου στις πραγματικές του διαστάσεις. Άλλωστε, με τις υπερβολές ή με τις ένδοξες στιγμές του, με το ρεαλισμό ή τη μεταφυσική του αναζήτηση, με τους οπαδούς ή με τους σκεπτικιστές απέναντί του, το Βυζάντιο υπήρξε τμήμα της αδειάλειπτης ελληνικής παρουσίας στην περιοχή, τεράστια δεξαμενή σκέψης και προβληματισμού.

Στα κεφάλαια του νέου βιβλίου του, ο Θανάσης Μουσόπουλος αναφερεται στο δίκαιο και την οικονομία, στις επιστήμες και την αρχαιοελληνική σκέψη, το δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο των βυζαντινών, τους θεσμούς και τους λόγιους της λαμπρής χιλιετίας, όπως επίσης και στη βυζαντινή αναγέννηση, ίσως την καλύτερη στιγμή του Βυζαντίου όταν επανακάμπτει προς την αρχαιοελληνική σκέψη και παιδεία, επηρρεάζοντας καθοριστικά τη φυσιογνωμία της αυτοκρατορίας.

Η «Βυζαντινή Οικουμένη» είναι μια πολύτιμη κατάθεση του Θανάση Μουσόπουλου, αντάξια του εορτασμού των 40 ετών του Ξανθιώτη Λογοτέχνη στα γράμματα της πόλης και όχι μόνο. Μια σημαντική στιγμή στο πλούσιο έργο που συνεχίζει ακούραστα να παραδίδει καθώς, ταυτόχρονα, κινητοποιεί τις δυνάμεις του πολιτισμού σε δημιουργία.