Για ευθύνες που πρέπει να αναληφθούν για τα προβλήματα στα σχολικά δρομολόγια και το γεγονός ότι δεν διεξάγονται μετά από διαγωνισμούς, μίλησε στην ολομέλεια της Βουλής ο Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ξάνθης Δημήτρης Σαλτούρος.

Μιλώντας στη συζήτηση του Νομοσχεδίου για την κύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου για τις σχολικές μεταφορές, ο Δ. Σαλτούρος, θέτει ορισμένα ερωτήματα, όπως οι λόγοι που οδήγησαν στην αποτυχία του καθεστώτος μεταφοράς των αρμοδιοτήτων στους Δήμους, καθώς με το νέο Νομοσχέδιο επανέρχονται οι μεταφορές στις Περιφέρειες.

Αναλυτικά το video με την ομιλία. Ακολουθεί το γραπτό κείμενο της ομιλίας.

http://www.youtube.com/watch?v=ZNDF8DDHQzY 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

συζητούμε σήμερα ένα θέμα του οποίου οι ουσιαστικές συνιστώσες απασχόλησαν έντονα το αμέσως προηγούμενο διάστημα τις τοπικές κοινωνίες σχεδόν ολόκληρης της Ελληνικής Επικράτειας. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και η Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης, στην οποία και ο ίδιος εξελέγην. Ως εκ τούτου έχω άμεση αντίληψη των προβλημάτων που προέκυψαν και που αποκρυσταλλώνονται στο εξής ένα: στον άμεσο κίνδυνο να μην πάνε τα παιδιά στο σχολείο.

Ακριβώς λόγω του ότι πρόκειται για τα παιδιά μας και την πρόσβασή τους στην – μην ξεχνάμε – δημόσια και δωρεάν παιδεία και σε όλο το φάσμα γύρω από τη σχολική λειτουργία, (μόρφωση, συναναστροφή, κοινωνικοποίηση, διαπαιδαγώγηση), το ζήτημα αυτό είναι άριστο πεδίο για ασκήσεις λαϊκισμού και πρόσφορο φθηνής δημαγωγικής προσέγγισής του.

Πιστεύω πως όλοι σε αυτήν την αίθουσα, δεν είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε οτιδήποτε άλλο πλην της διασφάλισης της απρόσκοπτης μεταφοράς των μαθητών στο σχολείο τους. Ανήκω σε μια γενιά ανθρώπων των οποίων οι γονείς έχουν πλήθος ιστοριών να διηγούνται για τον πολύωρο καθημερινό «περίπατό» τους από το σπίτι στο σχολείο και πίσω. Βεβαίως κάποιοι εκ των πρεσβυτέρων συναδέλφων πιθανόν να έχουν και ανάλογη προσωπική εμπειρία. Όσο γοητευτικές και μυστηριώδεις και αν ακούγονται οι ιστορίες αυτές, το σενάριο επανάληψής τους έστω προσαρμοσμένες στις σημερινές συνθήκες βέβαια, φαντάζει εφιαλτικό, και σίγουρα καταθλιπτικό. Σε συνθήκες δύσκολες όπως οι σημερινές όπου η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι το κυρίαρχο συναίσθημα, η προστασία των παιδιών μας και της παρεχόμενης σε αυτά παιδείας, η εξασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασής τους στις δομές της και η αναβάθμιση των δομών αυτών, έχει αφενός τεράστια ουσιαστική σημασία αφετέρου έντονα συμβολικό χαρακτήρα και ιδιαίτερη ψυχολογική επίδραση σε ολόκληρη την κοινωνία. Είναι κατά τη γνώμη μου το αποκούμπι της κοινωνίας αλλά και η κύρια λεωφόρος στην οποία θα βαδίσει στο μέλλον η χώρα μας. Ή θα την καταστήσουμε και θα τη διατηρήσουμε ασφαλτοστρωμένη και πλατιά ή θα την αφήσουμε να μετατραπεί σε καρόδρομο.

Πιστεύω λοιπόν πως οι ευθύνες όσων είχαν την υποχρέωση να μεριμνήσουν εγκαίρως ώστε να μη φτάσουμε σε αυτήν την κατάσταση πρέπει είτε να αναληφθούν είτε να αποδοθούν. Ό,τι είδους ευθύνη υπάρχει, είτε πολιτική είτε υπηρεσιακή. Είναι πράγματι αντικείμενο διερεύνησης το τι έφταιξε ώστε να καταλήξουμε σε παρατάσεις συμβάσεων και σε διαδικασίες διαπραγματεύσεων για να αντιμετωπισθεί η επείγουσα ανάγκη που όντως προέκυψε και όχι σε διαγωνισμούς. Όπως είναι αντικείμενο διερεύνησης το γιατί οι μεταφορείς έφτασαν προ των πυλών της περαιτέρω άρνησης παροχής των υπηρεσιών τους. Είμαι σίγουρος ότι πολλοί από αυτούς επιδεικνύουν την πρέπουσα συμπεριφορά και ίσως μάλιστα επιδεικνύουν υπομονή περισσότερη από όση θα περίμενε κανείς, παραμένοντας απλήρωτοι επί μακρόν ή πραγματοποιώντας μεταφορές χωρίς καν επίσημη σύμβαση, αλλά δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να παραβλέψουμε και τις φωνές περί κατασπατάλησης ή ακόμη και διασπάθισης του δημοσίου χρήματος.

Μέσα σε όλο αυτό το διαμορφωθέν πλαίσιο, η υπό συζήτηση ρύθμιση εκτιμώ ότι έχει δύο βασικές παραμέτρους:

Η πρώτη είναι ότι προσπαθεί να βάλει μια τάξη – επιτρέψτε μου την έκφραση – στο χάος που έχει διαμορφωθεί, μια τάξη που αφορά τη βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των προβλημάτων που προέκυψαν, με αιχμή του δόρατος βέβαια την άμεση ή εν πάση περιπτώσει σχετικά άμεση εκταμίευση κονδυλίων που αφορούν την περυσινή κυρίως χρονιά και τη νομοθετική διευθέτηση των μέχρι σήμερα αιωρούμενων οικονομικών εκκρεμοτήτων έναντι των μεταφορέων. Η συγκεχυμένη σημερινή κατάσταση επιτάθηκε από το γεγονός ότι η μετάθεση της ευθύνης για τη μεταφορά των μαθητών από τις Νομαρχίες στους Δήμους μέσω του «Καλλικράτη» συνδυάστηκε με μια ήδη καταγεγραμμένη αναποτελεσματικότητα των Δήμων να προχωρήσουν σε επιτυχείς σχετικούς διαγωνισμούς. Και μια που αναφέρθηκα στον Καλλικράτη, θα ήθελα να επισημάνω τα εξής: Ο Νόμος αυτός, έθεσε τις βάσεις για ένα σύγχρονο και πραγματικά αποκεντρωμένο κράτος. Αποτελεί την προσπάθεια εκείνη που έχει σκοπό να φέρει την άσκηση της εξουσίας δίπλα στον πολίτη, να τον καταστήσει μέτοχο και όχι παρατηρητή της. Είναι όμως ένα δημιούργημα νέο αλλά και ζωντανό. Η εφαρμογή του στην πράξη θα μας φέρει αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις, νέες κατακτήσεις αλλά και νέα προβλήματα. Σε καμία περίπτωση όμως τα προβλήματα αυτά δεν είναι ικανά να αναιρέσουν την ουσία του. Σε αυτά τα προβλήματα ωστόσο πρέπει να απαντάμε με άμεσο τρόπο, ιδίως όταν αφορούν άμεσα τα παιδιά μας. Θα είμαι όμως σαφής: όποιος με τις πράξεις του υπονομεύει – εκούσια ή ακούσια – την εφαρμογή του Καλλικράτη, όποιος προσπαθεί να τον αποδυναμώσει αντί να τον βελτιώσει είναι υπόλογος τελικά απέναντι στην κοινωνία.

Κλείνω την παρένθεση αυτή και συνεχίζω επί του θέματος. Η μη σύναψη νέων συμβάσεων μεταξύ της πλειονότητας των Δήμων και των μεταφορέων, οδήγησε στη διάταξη του άρθρου 70 του Ν. 4002/2011 με την οποία παρατάθηκαν αρχικά οι συμβάσεις που είχαν συναφθεί κατά το σχολικό έτος 2010-2011 από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ώστε να αντιμετωπισθεί η αδυναμία αυτή. Ακολούθησε η παρ.7 άρθρου 2 της από 31.12.2011 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, (ΦΕΚ Α 268/31.12.2011) σύμφωνα με την οποία οι ανωτέρω παραταθείσες συμβάσεις παρατάθηκαν εκ νέου έως την 28^η Φεβρουαρίου 2012. Κατόπιν ακολούθησε η διάταξη της παραγράφου 8 του άρθρου 8 του Ν. 4071/2012, που αποτέλεσε μία εκ νέου προσπάθεια «μπαλώματος» της κατάστασης μέχρι και το τέλος του σχολικού έτους 2011-2012. Ακολούθησε η υπό επικύρωση Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου η οποία αποτελεί την απέλπιδα προσπάθεια («παράταση για τελευταία φορά» την ονομάζει η αιτιολογική έκθεση) συνύπαρξης των παράλληλων αρμοδιοτήτων Δήμων και Περιφερειών, με προτεραιότητα στις συμβάσεις που συνήψαν ή θα συνάψουν οι Δήμοι και συμπληρωματική λειτουργία των συμβάσεων των Περιφερειών, έως και τις 30/6/2013 οπότε και η συνολική αρμοδιότητα θα επανέλθει στις Περιφέρειες. Έτσι, το τέλος της φετινής σχολικής χρονιάς θα σημάνει και το τέλος ενός ταξιδιού που τελικά ο προορισμός του έμελε να είναι η ίδια η αφετηρία του. Ενός ταξιδιού που περιελάμβανε ενδιάμεσους προορισμούς όπως παρατάσεις, απευθείας αναθέσεις και διαπραγματεύσεις λόγω επείγουσας ανάγκης, διαπιστωτικές πράξεις εν τοις πράγμασιν εκτέλεσης μεταφορών, καθώς και δαπάνες ΟΤΑ που πραγματοποιήθηκαν χωρίς την απαιτούμενη κατά Νόμο έγκρισή τους και όλα αυτά μέσα στο γενικό θυελλώδες κλίμα της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Τίθεται όμως το εξής πολύ σημαντικό ερώτημα, το οποίο κύριε Υπουργέ πρέπει να απαντήσετε με σαφήνεια. Πιστεύουμε δε ότι η απάντησή σας θα είναι πράγματι ειλικρινής. Το ερώτημα είναι το εξής: Η αναποτελεσματικότητα των Δήμων όσον αφορά τη σύναψη των συμβάσεων με τους μεταφορείς, οφείλεται σε εγγενείς αδυναμίες των ίδιων – όπως υπαινίσσεται η εισηγητική έκθεση – ή στο μειωμένο κόμιστρο που καθιερώθηκε με την υπ’ αριθμόν 35415/28-7-2011 Κοινή Υπουργική Απόφαση; Όταν μάλιστα οι συνεχείς παρατάσεις των πολύ ακριβότερων συμβάσεων των πάλαι ποτέ Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, ακόμη και με τις προβλεπόμενες μειώσεις τους, θα μπορούσαν να έχουν εύλογα δημιουργήσει σε ορισμένους μεταφορείς την προσδοκία – αν όχι τη βεβαιότητα – της διαιώνισης του προγενέστερου κατά γενική ομολογία πιο προσοδοφόρου για αυτούς καθεστώτος. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο κατά τη γνώμη μας. Αν δεν ξεκαθαριστεί αυτή η παράμετρος, η επιτυχία του εγχειρήματος της μεταφοράς της αρμοδιότητας στις Περιφέρειες θα παραμείνει αβέβαιη. Όπως αβέβαιη θα παραμείνει και η σκοπιμότητα της μεταφοράς αυτής. Αν συμβαίνει αυτό, τότε η νέα Υπουργική Απόφαση που θα εκδοθεί και η οποία θα ορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις της μεταφοράς των μαθητών αλλά και το κόστος των δρομολογίων, θα έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το παρόν νομοσχέδιο. Σε κάθε περίπτωση η σχετική κανονιστική ρύθμιση, ό,τι μορφή και αν έχει, θα πρέπει να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του συστήματος, ως εκ τούτου θα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν και τις απόψεις των ίδιων των υποψήφιων μεταφορέων, ώστε να εξασφαλισθεί εκ των προτέρων η επιτυχία του εγχειρήματος.

Αυτή είναι και η δεύτερη παράμετρος της υπό συζήτηση ρύθμισης, η αφαίρεση δηλαδή από τους Δήμους της ευθύνης της μεταφοράς των μαθητών από τον τόπο διαμονής στα σχολεία φοίτησης, περιλαμβανομένης της μεταφοράς των μαθητών μουσικών και καλλιτεχνικών σχολείων, καθώς και σχολείων ειδικής αγωγής, και η ανάθεσή της στις Περιφέρειες. Συγκεκριμένα, η ευθύνη της μεταφοράς αυτής είχε μετατεθεί στους Δήμους δυνάμει της παραγράφου 18 του άρθρου 94 του ν.3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το εδάφιο η΄ παρ.10 του άρθρου 18 του ν. 3870/2010 και υπό το κανονιστικό πλαίσιο της υπ’ αριθμόν 35415/28-7-2011 Κοινής Υπουργικής Απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομικών, Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων.

Επιλέγεται λοιπόν σήμερα η λύση της επαναφοράς στο προηγούμενο καθεστώς, το οποίο μάλιστα δεν διεκδικεί δάφνες για τη λειτουργία του. Αν μη τι άλλο, η επώδυνη εμπειρία των τελευταίων ετών ας αποτελέσει παράδειγμα προς αποφυγήν τόσο για την εκτελεστική εξουσία, η οποία έχει και την πρωτοβουλία των κινήσεων, όσο και για τους λοιπούς εμπλεκόμενους. Θα στηρίξουμε τη συγκεκριμένη επιλογή υπό το βάρος της πραγματικά άσχημης κατάστασης και με τις επιφυλάξεις που προανέφερα, ωστόσο είμαι σίγουρος ότι η αποκέντρωση παραμένει προτεραιότητα όλων. Εκτιμώ ότι οι σχετικές αρμοδιότητες πρέπει κάποια στιγμή να επιστρέψουν στους ΟΤΑ πρώτου βαθμού, πολλοί από τους οποίους αντεπεξήλθαν πλήρως, παρά τα αντικειμενικά προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν. Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί απόλυτα ότι το σύστημα θα δουλέψει απρόσκοπτα μέσω των Περιφερειών, ειδικά αν δεν ληφθούν τα μέτρα εκείνα που θα το εκσυγχρονίσουν και θα το σταθεροποιήσουν. Σε αυτό πρέπει να επικεντρώσουμε περισσότερο κατά την άποψή μου. Άλλωστε ο γονιός που βλέπει ότι το παιδί του δεν μπορεί να πάει στο σχολείο, ποσώς ενδιαφέρεται για το ποιος έχει την αρμοδιότητα, παρά μόνο αν θελήσει να μάθει από ποιον πρέπει να ζητήσει εξηγήσεις.

Περαιτέρω, η διάταξη του ένατου άρθρου του υπό συζήτηση νομοσχεδίου η οποία δίνει τη δυνατότητα στις Περιφέρειες να εγγράφουν πίστωση, να δημοπρατούν και να προβαίνουν σε κάθε άλλη ενέργεια για την προετοιμασία της μεταφοράς μαθητών του σχολικού έτους 2013 – 2014 και πριν από την 1.7.2013, αποτελεί μάλλον διευκρίνιση παρά καινούργια ρύθμιση, καθώς με βάση το ισχύον καθεστώς της υπ’ αριθμόν 35415/28-7-2011 Κοινής Υπουργικής Απόφασης και συγκεκριμένα με το άρθρο 2, παράγραφος 2, περίπτωση Γ, στοιχείο 2α αυτής, το σχετικό ουσιαστικό περιεχόμενο της οποίας προφανώς θα επαναληφθεί στην εκδοθησόμενη νέα εκτελεστική Υπουργική Απόφαση, «ο διαγωνισμός προκηρύσσεται μέχρι και έξι μήνες πριν την έναρξη των δρομολογίων».

Τέλος, είναι καιρός πια να θέσουμε σε πρώτη προτεραιότητα την πάταξη της διαφθοράς και τη δημιουργία του νομικού πλαισίου που θα καθιερώνει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης του δημόσιου χρήματος. Σε κάθε νέο νομοθέτημα έχουμε καθήκον να προσθέτουμε έστω ένα μικρό λιθαράκι στην κατεύθυνση αυτή. Καταθέτω λοιπόν προς επεξεργασία την πρόταση για τη δημιουργία ενός πανελλαδικού μητρώου μεταφερόμενων μαθητών. Η πρόταση αυτή ήδη έτυχε της αποδοχής του κυρίου Υπουργού κατά τη σχετική συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης. Το μητρώο αυτό πιστεύω ότι πρέπει να τηρείται στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και να ενημερώνεται με ευθύνη των Διευθυντών των σχολικών μονάδων, οι οποίοι ούτως ή άλλως σήμερα έχουν την υποχρέωση να αποστέλλουν τις σχετικές πληροφορίες στους Δήμους. Θα περιλαμβάνει – τουλάχιστον – τα στοιχεία κάθε μαθητή που πληροί τους όρους μεταφοράς, τη διεύθυνση διαμονής του και τη σχολική μονάδα που ανήκει. Κατά αυτόν τον τρόπο οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα έχουν στη διάθεσή τους ένα ουσιαστικό εργαλείο ελέγχου και διασταύρωσης των στοιχείων μεταξύ αφενός του Πανελλαδικού μητρώου και αφετέρου των στοιχείων ανά Δήμο ή Περιφέρεια. Περαιτέρω, κάθε ενεργό δρομολόγιο θα έχει ένα μοναδικό αριθμό εξατομίκευσης, καθώς και καταχωρημένα τα λοιπά στοιχεία του, συμπεριλαμβανομένου του κόστος του όπως αυτό προκύπτει από τον αντίστοιχο διαγωνισμό. Κάθε μεταφερόμενος μαθητής θα συνδέεται στη βάση δεδομένων με το συγκεκριμένο δρομολόγιο με το οποίο εξυπηρετείται. Με βάση τα στοιχεία αυτά και με τη χρήση ειδικού λογισμικού θα προκύπτει ανά πάσα στιγμή το κόστος ανά μαθητή κάθε δρομολογίου ούτως ώστε να επισημαίνονται οι ακραίες κοστολογήσεις και να αναζητείται η καλύτερη οικονομικά δυνατή λύση. Περαιτέρω, θα ήταν δυνατό με τη χρήση ειδικού παραμετροποιήσιμου λογισμικού δρομολόγησης να σχεδιάζονται αντικειμενικά τα καταλληλότερα και αποδοτικότερα δρομολόγια. Εκτιμώ ότι η δημιουργία και η αξιοποίηση ενός παρόμοιου εργαλείου, θα αποτελέσει παρακαταθήκη για την πάταξη της διαφθοράς και την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των χρημάτων του Έλληνα φορολογούμενου.

Σας ευχαριστώ.