Πολύτιμες και εντυπωσιακές είναι οι φωτογραφικές μαρτυρίες από την Ξάνθη της κατοχής. Με την ευκαιρία του εορτασμού της εθνικής επετείου του ΟΧΙ και της αντίστασης στο φασισμό, το XanthiPress.gr αναζήτησε στο πολύτιμο ηλεκτρονικό αρχείο που επιμελείται ο Τάσος Τεφρωνίδης , υλικό από τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και της απελευθέρωσης. Η εισβολή των Γερμανών στην Ξάνθη, σημειώθηκε στις 8 Απριλίου 1941 με την είσοοδο της 164^ης Μεραρχίας Πεζικού,  από την οδό Βασιλίσσης Σοφίας έναντι της εισόδου του σημερινού Πολυτεχνείου, δύο μέρες μετά την έναρξη της επίθεσης στη Γραμμή Μεταξά. Όμως η περιοχή παραδόθηκε τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου –για τελευταία φορά- στο μοναρχοφασιστικό καθεστώς της Βουλγαρίας.

Η Βουλγαρική Κατοχή, αρκετά πιο σκληρή από αυτή των Γερμανών στην υπόλοιπη χώρα, είναι συνυφασμένη με τα χειρότερα χρόνια της περιοχής. Για το λόγο αυτό οι φωτογραφικές μαρτυρίες δεν περιορίζονται μόνο στην πόλη της Ξάνθης, την περίοδο μέχρι την απελευθέρωση (το Σεπτέμβριο του 1944) αλλά μέρος της κατοχής ήταν επίσης τα περιβόητα καταναγκαστικά έργα στη Βουλγαρία, όπου εξορίστηκαν και, συχνά, δεν ξαναγύρισαν από εκεί, αρκετοί ξανθιώτες κάθε θρησκεύματος, γνωστοί και ως «ντουρντουβάκια».

Επίσης στην αναδρομή περιλαμβάνεται και μια συγκλονιστική φωτογραφία, μετά την απελευθέρωση. Είναι η στιγμή της εκτέλεσης των δύο δοσίλογων Βουλγαρογραμμένων, που δικάστηκαν και καταδικάστηκαν από Λαϊκό Δικαστήριο, μετά την απελευθέρωση.

Οι εικόνες που ακολουθούν αποτυπώνουν στιγμιότυπα μιας δύσκολης  και ζοφερής περιόδου -ακόμη και μετά την απελευθέρωση-που όμως αποτελεί κομμάτι της τοπικής ιστορίας.

Η ιστορική φωτογραφία από την έλευση τον Γερμανών στο σημείο του “Φόρου”στις 9-4-41 (σημερινή είσοδος από Καβάλα). Το κοινό παρακολουθεί τρομαγμένο τον κατακτητή…
Επίσης ιστορική φωτο με την  είσοδο της Γερμανικής Μεραρχίας στη σημερινή “Παραλία”

Η ναζιστική σημαία να κυματίζει, κατά την κάθοδο των Γερμανών προς την πόλη της Ξάνθης από τα Ελληνοβουλγαρικά Σύνορα

Η κάθοδος των Γερμανών από τα οχυρά προς την Ξάνθη

Η κάθοδος των Γερμανών προς την Ξάνθη (περιοχή Εχίνου)

Ο Γερμανός Στρατιωτικός Διοικητής στο Δημοτικό Νοσοκομείο της Ξάνθης (σημερινό στρατοδικείο)

16 Ιουνίου1941, Βούλγαροι αξιωματικοί στην κεντρική πλατεία την ήμερα που οι Γερμανοί παραδίδουν την Ξανθη στους Βουλγάρους. Ήρθε πολύ πρόσφατα στην επιφάνεια και είναι από τις ελάχιστες οπτικές μαρτυρίες με σβάστικες στην πόλη της Ξάνθης.

Γερμανοί Στρατιώτες την ημέρα της παράδοσης στους Βούλγαρους

Βουλγαρική Δοιμοιρία, την ημέρα της παράδοσης

Η σιδηροδρομική Γέφυρα του Κοσύνθου κατεστραμμένη από τον Ελληνικό Στρατό κατά την υποχώρησή του, προκειμένου να καθυστερήσει την επέλαση των Γερμανών (η καθυστέρηση της οποίας στην ελληνική γραμμή, αποδείχτηκε θεμελιώδης για την αποτροπή της ολοκληρωτικής επικράτησης του Χίτλερ στην Ευρώπη και την ήττα του στη Σοβιετική Ένωση)
Γέφυρα, κοντά στα όρια με το Ν. Ροδόπης, κατεστραμμένη από το Μηχανικό του Ελληνικού Στρατού

Η πασίγνωστη φωτογραφία την ημέρα της απελευθέρωσης από το ΕΑΜ, με τον μετέπειτα Δήμαρχο Θεόφιλο Παπαδόπουλο στα δεξιά.

Η ιστορική στιγμή της εκτέλεσης των δύο δοσίλογων Φωτέφ(Κοσμάς Φωτιάδης) και Δελιάκωφ (Κων/νος Δελιακος), που μόλις έχουν καταδικαστεί από το Λαϊκό Δικαστήριο, το οποίο μάλιστα μεταδόθηκε στα μεγάφωνα της Κεντρικής Πλατείας. Η νεότερη έρευνα έφερε στην επιφάνεια και δεύτερη φωτογραφία από το ίδιο στιγμιότυπο, από διαφορετική γωνία. Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση.

Λίγες εβδομάδες μετά την απελευθέρωση την Ξάνθη επισκέπτεται ο Υπουργός Ι. Ζευγός, στέλεχος του ΕΑΜ και μέλος της Κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου (στο κέντρο με το καπέλο)

Τρεις φωτογραφίες με “ντουρντουβάκια” στα καταναγκαστικά έργα της Βουλγαρίας. Στα καταναγκαστικά έργα, στην περιοχή του Κίρτζαλι είχε εξοριστεί και ο μετέπειτα Δήμαρχος Θ. Παπαδόπουλος Έλληνες στρατιώτες σε άλογα το 1940 Τρεις Ξανθιώτες που νοσηλεύτηκαν στο Νοσοκομείο της Δράμας τους πρώτους μήνες του πολέμου Παρέλαση κατά τη διάρκεια της ΕΑΜικής Διοίκησης στην Ξάνθη, μετά την απελευθέρωση. Διακρίνονται ένοπλα τμήματα Ενθύμιο από τις 15-3-1941
Εικόνα από την επιστράτευση στην Ξάνθη στα τέλη του Οκτώβρη 1940

Ενθύμια μπροστά στο παλιό Ηρώωο. Καταστράφηκε από τους Βούλγαρους κατά την αποχώρησή τους και ρίχτηκε στο Λιμάνι του Λάγους. Τμήμα του εκμαγείου του φυλάσσεται στο Δήμο ενώ τμήμα της κεφαλής έχει διασωθεί, επίσης. Στιγμές της πόλης κατά την Κατοχή
Παρέλαση Βουλγάρων στην Κεντρική Πλατεία το 1942
Ενθύμιο Βούλγαρων Στρατιωτών στην Ξάνθη, το 1941
Σταυρούπολη, Μάρτιος 1940, ενώ οι καπνοί του πολέμου πύκνωναν στην Ευρώπη