Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 άρχισε να ανθεί ο θεσμός των δημοτικών επιχειρήσεων- με διάφορες μορφές, αμιγείς, ανώνυμες εταιρείες κλπ.
Θεωρητικά ήταν ένα σημαντικό και ευέλικτο εργαλείο στη διάθεση των τοπικών αρχόντων για να αναπτύξουν δράσεις που δεν ήταν εφικτές μέσα στα πλαίσια του λογιστικού των Δήμων και των Κοινοτήτων. Την τάση αυτή ενίσχυε και η Ε.Ε., που για την εφαρμογή ορισμένων προγραμμάτων της απαιτούσε την ύπαρξη αποκλειστικά επιχειρήσεων (κοινωνική μέριμνα, «βοήθεια στο σπίτι», ΚΔΑΠ…).
Πολύ γρήγορα, όμως φάνηκε ότι οι επιχειρήσεις αυτές στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν ήταν βιώσιμες! Ο νέος θεσμός λειτουργούσε με όλες τις στρεβλώσεις του ελληνικού Δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Οι Δήμοι προσπαθούσαν να τις χρηματοδοτήσουν-με διαδικασίες στα όρια της νομιμότητας –προκειμένου να τις διατηρήσουν. Εν τω μεταξύ οι εν λόγω επιχειρήσεις εξελίχθηκαν σ’ ένα πολύ καλό εργαλείο για αδιαφανείς προσλήψεις προσωπικού και «νομιμοποίησης» δαπανών που δεν επέτρεπε το «σκληρό» Λογιστικό των Δήμων!
Σήμερα, μετά από δύο δεκαετίες οι περισσότερες κλείνουν μεταφέροντας χρέη στους ΟΤΑ. Θα πρέπει να ειπωθεί ότι υπήρξαν και υπάρχουν και κάποιες που λειτούργησαν σωστά και είχαν αξιοπρόσεκτα αποτελέσματα, αλλά ήταν οι εξαιρέσεις…
Σήμερα στο νομό μας, δύο ανώνυμες εταιρείες-Αναπτυξιακές;-των ΟΤΑ, είναι στην επικαιρότητα. Διάφορα ακούγονται και οι απόψεις, για το μέλλον τους, διίστανται!
Ε.Α.ΠΑ.Ξ. Α.Ε. Αναπτυξιακή ΟΤΑ
Η Εταιρεία Αναβάθμισης Παλιάς Ξάνθης, δημιουργήθηκε τη δεκαετία 80-90 με σκοπό την αξιοποίηση κοινοτικών και άλλων πόρων, για την αναβάθμιση της Παλιάς Ξάνθης. Σύντομα όμως μετατράπηκε σε μηχανισμό προσλήψεων και όχι μόνον… Από ένα χρονικό σημείο και μετά ο πάγιος χρηματοδότης της έγινε ο «μεγαλομέτοχος» Δήμος Ξάνθης! Το 2006, εναρμονίζεται στις διατάξεις του νέου κώδικα δήμων και κοινοτήτων (Ν.3463/06) και μετατρέπεται από απλή ΑΕ σε Αναπτυξιακή. Μια επιχείρηση όμως που ουσιαστικά δεν έχει άλλους πόρους πλην των χρηματοδοτήσεων που προέρχονταν από το Δήμο Ξάνθης και τα ΝΠΔΔ του ιδίου –και δεν αναζητά άλλους τρόπους αύξησης των πόρων της αλλά και των δραστηριοτήτων της, πώς να επιβιώσει; Σήμερα η εν λόγω εταιρεία είναι υπερχρεωμένη με οφειλές στο Δημόσιο το ΙΚΑ, σε Τράπεζα, εργαζόμενους και ιδιώτες.
Η εταιρεία έχει ουσιαστικά πτωχεύσει. Όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο εθελοτυφλούν! Οι μέτοχοι και όχι μόνον ο Δήμος Ξάνθης, θα πρέπει να ενεργήσουν άμεσα και να προχωρήσουν στη λύση και εκκαθάρισή της, γιατί ο χρόνος που περνά διογκώνει τα χρέη! Φυσικά θα υπάρξουν και οι παράπλευρες απώλειες που θα είναι οι ελάχιστοι ευτυχώς, εργαζόμενοι- ένας σημαντικός αριθμός πρώην εργαζομένων της έχει μεταφερθεί στο Δήμο και τα ΝΠΔΔ του. Η λύση της εταιρείας θα αναδείξει και τις όποιες ευθύνες για την σημερινή κατάσταση και οι οποίες θα πρέπει να αποδοθούν! Η σημερινή διοίκηση της εταιρείας δεν έχει άλλη επιλογή από το να δρομολογήσει άμεσα τις εξελίξεις. Η ΕΑΠΑΞ ΑΕ δεν ήταν και δεν είναι βιώσιμη και αυτό προκύπτει άμεσα και εύκολα, αν εξετάσει κανείς τους ισολογισμούς των τελευταίων ετών. Άλλωστε και ο Κώδικας Δήμων &Κοινοτήτων ορίζει ότι οι ζημιογόνες επιχειρήσεις πρέπει να κλείνουν.
ΑΝ.ΞΑ. Α.Ε.
Πολλά ακούστηκαν και γράφτηκαν το τελευταίο διάστημα για την Αναπτυξιακή Ξάνθης ΑΕ. Εδώ και ένα χρόνο και πλέον η προαναφερόμενη εταιρεία βρίσκεται πλέον ανενεργή και μάλιστα χωρίς διοικητικό συμβούλιο… έχει ληφθεί (;) απόφαση για λύση και εκκαθάριση. Μια ακόμη υπερχρεωμένη επιχείρηση στην οποία το μεγαλύτερο ποσοστό των μετοχών έχουν οι Δήμοι του νομού μας. (Αναπτυξιακή ΟΤΑ). Η άλλοτε ανθούσα επιχείρηση έχει πτωχεύσει. Οι διαδικασίες που μένουν θα επικυρώσουν και τυπικά το γεγονός. Οι Δήμαρχοι του Νομού είναι ήδη σύμφωνοι για το επόμενο βήμα. Κάποιοι όμως μιλούν για αναβίωση της με σκοπό την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Πώς όμως θα γίνει αυτό από μία επιχείρηση που δεν είναι ασφαλιστικά και φορολογικά ενήμερη και ούτε έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει εγγυητικές επιστολές από τράπεζες; Αλλά ούτε και στελεχιακό δυναμικό-επαρκές- διαθέτει, προκειμένου να τρέξει τα όποια προγράμματα…
Το να ισχυρίζεται κάποιος ότι η εν λόγω εταιρεία είναι το εργαλείο για να μπορέσουν να «μείνουν» τα κονδύλια αυτά στον νομό, είναι μάλλον αφελές. Η Αναπτυξιακή, ίσως για αρκετά χρόνια να αποτέλεσε εργαλείο για την αξιοποίηση Κοινοτικών Προγραμμάτων (;) όμως πλέον έχει κλείσει τον κύκλο της-και μάλιστα άδοξα με χρέη και αναξιόπιστο προφίλ. Η επόμενη κίνηση θα πρέπει να είναι η αναζήτηση των όποιων ευθυνών και η απόδοσή τους. Η «αναβίωση» θα αποτελούσε πισωγύρισμα με απρόβλεπτες συνέπειες για τους μετόχους ΟΤΑ.

ΔΕΥΑΞ
Οι Δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελούν μια ειδική κατηγορία . Ιδρύθηκαν με ειδικό νόμο και διέπονται από ειδικό καθεστώς. Μετά την 1/1/2011, η ΔΕΥΑ Ξάνθης, όφειλε μα τροποποίηση του καταστατικού του να συμπεριλάβει και τη Δημοτική Ενότητα Σταυρούπολης… Μέχρι σήμερα αυτό δεν έχει συμβεί –παρά τις σχετικές νομοθετικές επιταγές. Ο λόγος είναι η «οικονομική αδυναμία…
Η ΔΕΥΑΞ, με βάση τους ισολογισμούς της, δεν φαίνεται ζημιογόνος, όμως αυτοί, δεν απεικονίζουν την πραγματικότητα. Εδώ και τρία έτη δεν εξυπηρετεί τις δανειακές υποχρεώσεις της- στο ΤΠ&Δ- και τις οποίες υποχρεώσεις καλύπτει ο Δήμος Ξάνθης- ως εγγυητής. Η επιχείρηση φαίνεται να έχει υψηλό κόστος λειτουργίας και χαμηλές παρεχόμενες υπηρεσίες, ειδικά στις μικρές καταναλώσεις νερού …
Η επιχείρηση χρειάζεται εξορθολογισμό των δαπανών της, νέα πολιτική για το νερό και νέα πολιτική αξιοποίησης ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων για την κατασκευή έργων και υποδομών και ορθή εκμετάλλευση φυσικών πόρων. Το νερό αποτελεί κοινωνικό αγαθό και ως τέτοιο πρέπει να μείνει στην διαχείριση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Προκειμένου όμως να συνεχίσει να συμβαίνει αυτό είναι ανάγκη να αλλάξουν νοοτροπίες, των διοικούντων καθώς και των εργαζομένων αφενός και των καταναλωτών αφετέρου!

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΑΜΑΤΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ)
Μια ακόμη επιχείρηση που βασίζει την ύπαρξή της στους προϋπολογισμούς του Δήμου Ξάνθης… εδώ πρέπει να ανοίξει ένας διάλογος –δημόσιος- και να ερωτηθεί επιτέλους ο Ξανθιώτης φορολογούμενος, αν θέλει να υπάρχει αυτή η δομή και ποια μορφή θα έχει!

Οι επιχειρήσεις τελικά, όπως φαίνεται από τις σημερινές εξελίξεις, όχι μόνον δεν ωφέλησαν τους ΟΤΑ, αλλά αποδείχτηκαν πρωταθλητές στην κακοδιαχείριση και την αδιαφάνεια! Επιβάρυναν οικονομικά τους Δήμους –με άμεσες και έμμεσες- χρηματοδοτήσεις και η σχέση κόστους οφέλους, για τον πολίτη, είχε αρνητικό πρόσημο!
Δραστηριότητα των δήμων, λοιπόν και σε επιχειρηματική βάση αλλά με σαφή κριτήρια βιωσιμότητας και στόχο την κάλυψη αναγκών των πολιτών.
ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ (Κέντρο Πολιτισμού και Κέντρο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης)
Μετά τον «Καλλικράτη», ο Δήμος Ξάνθης μείωσε τον αριθμό των ΝΠΔΔ και καλώς έπραξε!
Στην παρούσα οικονομική συγκυρία θα πρέπει αφού γίνει μια σχετική μελέτη, να εξετασθεί η περίπτωση της κατάργησης τους και η άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών από τον ίδιο το Δήμο, προκειμένου να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας- και σε οικονομικούς αλλά και σε ανθρώπινους πόρους- και να υπάρξει αυστηρότερος και πληρέστερος έλεγχος στη διαχείρισή τους. Άλλωστε διέπονται από το ίδιο ακριβώς νομοθετικό πλαίσιο.
Η άσκηση όλων των αρμοδιοτήτων από το «στενό» Δήμο θα λύσει και επιμέρους προβλήματα που δημιουργεί –συχνά- η επικάλυψη αρμοδιοτήτων (μεταξύ ΝΠ και ανάλογων διευθύνσεων).

ο Κώστας Δέλκος είναι υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με τον Χρίστο Πούλιο

Γεννήθηκε το 1957 και εργάζεται ως Ελεύθερος επαγγελματίας (Ηλεκτρολόγος Μηχανικός) ενώ είναι Μέλος της ΔΕ του τμήματος Θράκης του ΤΕΕ (2010-2014) Από το 1994 έως το 1998 υπήρξε Νομαρχιακός Σύμβουλος και από το 2002 έως και το 2006 Δημοτικός Σύμβουλος