Τι είναι η κληροδοσία;

29 Ιουνίου 202019:51

Αν θα μπορούσαμε να δώσουμε τον ακριβή ορισμό της κληροδοσίας με μια φράση αυτή θα ήταν << το κλάσμα της κληρονομιάς >>. Αναλυτικότερα, η κληροδοσία συνιστά μια ειδική μορφή της κληρονομιάς που έχει όμως πάντοτε μικρότερο περιουσιακό εύρος από αυτή.

 Μετά το θάνατο ενός προσώπου οι κληρονόμοι του καθίστανται καθολικοί του διάδοχοι στη περιουσία του, δηλαδή εγκαθίστανται στο σύνολο της κληρονομιάς ενεργητικό και παθητικό. Το πρόσωπο όμως που είναι κληροδόχος και όχι κληρονόμος, έχει αποδεχτεί δια της κληροδοσίας ένα μεμονωμένο περιουσιακό στοιχείο από τη περιουσία του θανόντος και αποκτά μόνο ωφέλεια από αυτό καθώς είναι ειδικός διάδοχος και δε συμμετέχει στο παθητικό της κληρονομιάς.

 Εκτός λοιπόν από τη γνωστότερη έννοια της κληρονομικής διαδοχής στο κληρονομικό δίκαιο προβλέπεται και η κληροδοσία. Με τη κληροδοσία ο κληρονομούμενος- θανόντας παρέχει με τη διαθήκη του στο κληροδόχο και όχι κληρονόμο ένα περιουσιακό ωφέλημα. Ως ειδικός διάδοχος ο κληροδόχος, αιτία θανάτου του θανόντος δεν ευθύνεται για τα χρέη της κληρονομιάς. Το γεγονός της μη ευθύνης του κληροδόχου  για το παθητικό- χρέη της κληρονομιάς δικαιολογεί τη δυσμενέστερη θέση του σε σχέση με τον κληρονόμο, καθώς για τη κτίση του δικαιώματος από τη κληροδοσία, του κληροδοτήματος χρειάζεται σύμφωνα με το άρθρο 1995 ΑΚ κατά κανόνα (όχι πάντα) η μεσολάβηση του κληρονόμου και επιπρόσθετα ο κληροδόχος έρχεται σε δεύτερη μοίρα αφού σύμφωνα με το άρθρο 1901 εδ΄ β ΑΚ οι κληροδοσίες ικανοποιούνται μετά τα χρέη της κληρονομιάς.

 Το σύνηθες είναι η κληροδοσία να αφορά κάποιο αντικείμενο της κληρονομιάς ήσσονος σημασίας σε σχέση με το σύνολο της κληρονομιάς. Μερικά παραδείγματα κληροδοσίας είναι: ένα μικρό χρηματικό ποσό, τα έπιπλα και τα βιβλία ενός συμβολαιογραφείου, ένα αυτοκίνητο κ.α. Όταν όμως στο κληροδόχο αφεθεί ένα μεγάλο περιουσιακό στοιχείο, όπως είναι ένα ακίνητο ή ένα μεγάλο χρηματικό ποσό τότε αυτός αντιμετωπίζεται σαν κληρονόμος και ευθύνεται και για το παθητικό – χρέη της κληρονομιάς. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούμαστε εξετάζοντας τα άρθρα 1800 παρ. 1 ΑΚ και 1800 παρ. 2 ΑΚ. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 1800 παρ. 1 ΑΚ δηλώνεται πως << αν ο διαθέτης άφησε στον τιμώμενο ολόκληρη τη περιουσία του ή ποσοστό της, ο τιμώμενος θεωρείται ότι έχει εγκατασταθεί ως κληρονόμος ακόμη και αν δεν ονομάστηκε κληρονόμος αλλά κληροδόχος, ενώ στο άρθρο 1800 παρ. 2 ΑΚ δηλώνεται πως << αν έχουν αφεθεί μόνο ειδικά αντικείμενα στον τιμώμενο, σε περίπτωση αμφιβολίας θεωρείται κληροδόχος, ακόμη και αν ονομάστηκε κληρονόμος.

 Από τη σύγκριση των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 1800 ΑΚ προκύπτει πως το μέγεθος της κληροδοσίας θα καθορίσει αν ο κληροδόχος θα αντιμετωπιστεί από τον νόμο σαν κληρονόμος ή όχι. Οι κληροδόχοι μπορεί να είναι πρόσωπα μη συγγενικά του αποθανόντος, και έχουν το ενοχικό δικαίωμα να απαιτήσουν από τον βεβαρημένο το κληροδότημα, δηλαδή τη παροχή που αποτελεί το περιεχόμενο της κληροδοσίας. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να αποδεχτούν ή να αποποιηθούν τη κληροδοσία, με μονομερή και αμετάκλητη δικαιοπραξία από την οποία δε χωρεί υπαναχώρηση και φυσικά οι κληροδόχοι δε δύνανται να αποποιηθούν τη κληροδοσία μετά την αποδοχή της.

 Συνοψίζοντας, η κληρονομιά και η κληροδοσία είναι συγγενείς έννοιες αλλά όχι ταυτόσημες. Το πρόσωπο που κληρονομεί εν όλω ή εν μέρει τον θανόντα είναι κληρονόμος και καθολικός διάδοχος αυτού, ενώ αυτός που λαμβάνει μεμονωμένα περιουσιακά αντικείμενα από τον κληρονομούμενο είναι ο κληροδόχος και ειδικός διάδοχος του θανόντος. Σε πολλά δικηγορικά γραφεία συχνά ρωτούν οι εντολείς για τη διαφορά της κληροδοσίας από τη κληρονομιά και σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να καταστήσουμε πιο κατανοητές αυτές τις δύο έννοιες όσο αυτό είναι δυνατόν.

 Τέλος, θα ευδοκιμούσε ο χαρακτηρισμός της κληρονομιάς ως έννοιας γένους καθώς η κληροδοσία αποτελεί ειδικότερη και πιο περιορισμένη μορφή κληρονομιάς.

Αρθρογράφος

mm
Τμήμα Ειδήσεων Hellas Press Media
Η Hellas Press Media είναι το πρώτο ενημερωτικό Δίκτυο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Αν θέλετε να ενταχθείτε στο Δίκτυο επικοινωνήστε στο info@hellaspressmedia.gr