Πολλές φορές η ανάγνωση της ιστορίας είναι απαραίτητη και χρήσιμη. Και άλλοτε μίλησα για την περίοδο της Κατοχής όπως την παρουσίαζε ο Κώστας Βάρναλης, για να πάρω μια σταλιά / μια δόση αισιοδοξίας. Γιατί τα λέω αυτά;Πριν από 70 ακριβώς χρόνια, στις 27 Φεβρουαρίου 1943 πεθαίνει σε ηλικία 84 ετών ο μέγας Κωστής Παλαμάς. Τι έγινε στην κηδεία του, κάτω από την μπότα γερμανών και ιταλών κατακτητών και ελλήνων δωσιλόγων, δε λέγεται. Ο λαός της Αθήνας στις 28 του Φλεβάρη μαζεύονται στο πρώτο νεκροταφείο, ο Άγγελος Σικελιανός απαγγέλλει :

Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ’ τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: “Ο Παλαμάς !”,

ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά του η οικουμένη !

Και μετά το Σικελιανό, ο Σωτήρης Σκίπης λέγει το δικό του ποίημα :

Μέσ’ από τα κάγκελλα τ’ αόρατα
της απέραντής μας φυλακής,
μέσα στο κελί το σκοτεινό μας,
δεν εβάσταξες στον πόνο της Φυλής
κι έπεσες σα δρυς
από τα χτυπήματα
κάποιων μαύρων ξυλοκόπων
στο σκοτάδι της νυχτιάς της τραγικής,
δίχως να προσμείνεις την αχτίδα
της καινούργιας Χαραυγής.

Και παρακάτω :

Θα σε κλάψουνε μια μέρα
οι ίδιοι αυτοί που μας σκοτώνουν
έναν – ένα,
σαν ξυπνήσουν απ’ τη μέθη τους
κι αντικρύσουν τι ερημιές
εσκορπίσανε στο διάβα τους
σ’ αναρίθμητες καρδιές.

Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία,  νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη…». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε “Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος”. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε “Ζήτω η Ελευθερία”»!

Και στις πιο αντίξοες συνθήκες ο λαός μπορεί να βρει τον καλύτερο τρόπο να αντιδράσει. Αυτό είναι το μάθημα της ιστορίας.

Ξάνθη, 28 Φεβρουαρίου 2013

ΘΑΝΑΣΗ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

συγγραφέα – ποιητή

musop.scriptor@gmail.com