Καθισμένοι στην πολυεπίπεδη βεράντα του πετρόχτιστου πατρογονικού κτίσματος -θεμελιωμένου το 1874- στη Βίτσα, ένα από τα 46 πλέον χαρακτηριστικά χωριά του Ζαγορίου, το μάτι φεύγει στην «Ηπειρο-άπειρο χώρα», όπως την αποκαλεί ο δρ Νίκος Γιαννής, η ψυχή της «Επέκεινα Χώρας». Μιας ιδέας, της οποίας η ταυτότητα είναι το ίδιο άπιαστη με την απεραντοσύνη του ορίζοντα -της «χώρας πέρα από τα βουνά»- όσο και απτή σε ό,τι αφορά τη στοχοθεσία του δημιουργού της: με κεντρικό άξονα τον άνθρωπο, τα ενδιαφέροντα κινούνται γύρω από τη φύση, την ελευθερία, την ειρηνική συμβίωση.

Αν και εγκατεστημένος στις Βρυξέλλες με τη σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά του, ο Νίκος Γιαννής, νομικός – διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών, εργαζόμενος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον τομέα της διαχείρισης γνώσης στο πλαίσιο της αναπτυξιακής βοήθειας, και έχοντας από νωρίς επιδείξει έντονη δράση στα κοινά, δεν περιορίζεται στα αμιγώς επαγγελματικά του καθήκοντα. Βρίσκει χρόνο να επιστρέφει στη Βίτσα για να υπηρετήσει το όραμά του, την «Επέκεινα Χώρα» (www.epekeinahora.gr). Νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με δράσεις πολιτιστικού, παιδευτικού και φυσιολατρικού/περιβαλλοντικού περιεχομένου.

Πώς προέκυψε η ιδέα; «Με το ξέσπασμα της κρίσης, συνειδητοποιήσαμε πως ήταν μια μοναδική στιγμή για να αντιληφθεί κανείς ότι το χωριό, το βουνό, η σωματική ευεξία, η πρωτογενής παραγωγή, η προσέλκυση στην περιοχή ποιοτικού και όχι καταναλωτικού τουρισμού ήταν μια πρόκληση. Προσωπικά, είχα την παράσταση – ερχόμουν εδώ από παιδί με τους γονείς μου, πήγαινα στο φαράγγι του Βίκου, διάβαζα, έγραφα, τριγυρνώντας στη φύση ανακάλυπτα όσα αυτή προσφέρει. Οποιος βρεθεί σ’ αυτά τα μέρη αρχίζει να βλέπει τον κόσμο όχι μόνο από πάνω αλλά “επέκεινα” – από μια απόσταση, η οποία σε κάνει να είσαι πιο επιεικής με τους ανθρώπους όταν υπάρχουν συγκρούσεις και ανταγωνισμοί, σου επιτρέπει μια γενναιοδωρία, να δίνεις δηλαδή και κάτι σ’ αυτή τη ζωή, όχι απλά να υπάρχεις».

Τρεις είναι οι βασικές ιδέες που συμπυκνώνει η «Επέκεινα Χώρα»: «Ελευθερία. Κοντά στη φύση, βιώνεις την ελευθερία σου με λιγότερους καταναγκασμούς, μακριά από τις αμοιβαίες δεσμεύσεις που απαιτεί η αστική συνύπαρξη. Κοινωνία πολιτών: ο εθελοντισμός, η ευεργεσία, η χορηγία, η κοινωνική ευθύνη. Το υποχρεωτικό: οι θεσμοί, το κράτος δικαίου, η παγκοσμιοποίηση. Είτε μιλάμε για μια μικρή είτε για την παγκόσμια κοινότητα, οραματίζομαι την παρουσία αμοιβαίου σεβασμού, ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα, ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Θέλησα, λοιπόν, να εντάξω όσα πρεσβεύω σε μια σειρά δραστηριοτήτων βασισμένων στην άρρηκτη σχέση μεταξύ φυσικής και πνευματικής άσκησης».

Ποικίλες δράσεις

Από το 2010 ώς σήμερα, η «Ε.Χ.» έχει διοργανώσει διάφορες δράσεις: «Προηγείται μια εισαγωγή, μια κατεύθυνση της σκέψης. Πρόσφατα, διοργανώθηκε το Global Land Paths (GlaP), ένα 6ήμερο περιπατητικό σεμινάριο στο εθνικό πάρκο Β. Πίνδου, στο οποίο συμμετείχαν 25 προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο, κυρίως καθηγητές πανεπιστημίου. Συζητήσαμε και βγάλαμε μια διακήρυξη γύρω από την οικοδόμηση της παγκόσμιας ταυτότητας του πολίτη. Επίσης, στην “Ε.Χ.” και υπό το συντονισμό της ελληνικής οργάνωσης “Ευρωπαϊκή Εκφραση”, φιλοξενήσαμε τη δραστηριότητα “Δικαίωμα στο Χωριό”, με συμμετοχή 50 ατόμων απ’ όλες σχεδόν τις βαλκανικές χώρες. Στόχος, να παραμείνει ο κόσμος στα χωριά, αναπτύσσοντας πολιτιστική δραστηριότητα, επιδιώκοντας ανταλλαγές πολιτιστικού τουρισμού. Εβδομαδιαίο βιωματικό εργαστήριο με θέμα την οικοδόμηση και λειτουργία ενός κόμματος ή πολιτικού φορέα με βάση τις αρχές της συμμετοχικής ηγεσίας, σε συνδυασμό με πεζοπορία, ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη, διάβαση του φαραγγιού του Βίκου. Ειδικές διαδρομές που περιλαμβάνουν διαμονή στο καταφύγιο Αστράκας, κολύμπι στη Δρακολίμνη με τους αλπικούς τρίτωνες, πεζοπορία μέχρι τον Αυγερινό. Μελλοντικά; Μια πρότυπη κατασκήνωση, η οποία θα διδάσκει στα παιδιά τη σωστή διαχείριση του εξωσχολικού χρόνου, συνδυάζοντας την ψυχαγωγία και την ξεκούραση, εκφράζοντας ταυτόχρονα όλες τις παραπάνω ιδέες».

Η Βίτσα ως χώρος συναντήσεων για συμφιλίωση των αντιμαχόμενων πλευρών

Σύμφωνα με τον δρα Γιαννή, το Ζαγόρι αναμφισβήτητα αποτελεί περιοχή εξαιρετικής σημασίας, όχι μόνο για την τουριστική ανάπτυξη ή τη βιωσιμότητα αλλά και για τις αξίες, τις οποίες υπηρετεί ο ίδιος: οικουμενικές αξίες, βιοποικιλότητα, αλληλοκατανόηση, πλουραλισμό, ελευθερίες, συμμετοχή, προσφορά, διαχείριση συγκρούσεων, ανοιχτή κοινωνία. «Η Βίτσα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένας χώρος διεθνών συναντήσεων, συναντήσεων συμφιλίωσης μεταξύ αντιμαχόμενων πλευρών, καθώς είναι πιο κοντά στις “εύφλεκτες” ζώνες. Αλλωστε, το μέρος έχει μια ιστορία: αυτόνομο στη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας, με τα χωριά να εκλέγουν αντιπροσώπους, και μια Τοπική Αυτοδιοίκηση αρκετά δημοκρατική και ισχυρή, με αξιόλογη μορφωτική και πνευματική άνθηση. Υπάρχουν, επομένως, οι συνθήκες για να “στεγάσει” τέτοιου είδους δραστηριότητες καταλλαγής, ως πεδίο συνεννόησης. Και δι’ αυτών, να αναπτυχθεί περισσότερο η κοινότητα για όσους ζουν εδώ ή θέλουν να συνδεθούν με το μέρος. Να τονιστεί πως παρόλο που υπήρχαν οι πειρασμοί του εντατικού τουρισμού, η περιοχή έχει διατηρήσει την αυθεντικότητά της, πράγμα σπάνιο σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ηδη από το 1996, δεν μπορούσες να ακουμπήσεις τίποτε ούτε στη φύση ούτε στα σπίτια και στο δομημένο περιβάλλον. Εγινε εθνικό πάρκο. Επιπλέον, υπάρχει η στοιχειώδης προσβασιμότητα: είναι κοντά στα Γιάννενα, που έχουν αεροδρόμιο, υπάρχει η Εγνατία και η Ιονία Οδός – η Ηπειρος, που ήταν η πιο φτωχή περιφέρεια της Ευρώπης, βγαίνει από τη σιωπή. Τελικά, το Ζαγόρι δεν έχει να ζηλέψει τίποτε!