Ο​​ι εξαγγελίες Τσίπρα για τη σαρία και τον μουφτή αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα λήψης ημιμέτρων εμπρός στον φόβο της επικείμενης ευρωπαϊκής καταδίκης της ελληνικής μειονοτικής πολιτικής στη Θράκη – της έβδομης μέχρι σήμερα. Τα μέτρα αυτά εξαγγέλθηκαν, προφανώς, ενόψει της ακροαματικής διαδικασίας της 6ης Δεκεμβρίου ενώπιον της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Στρασβούργου) όπου θα εξεταστούν τα ίδια ακριβώς ζητήματα.

Συνεπώς, κατά πρώτον, οι κυβερνητικές εξαγγελίες δεν είναι ώριμη πολιτική επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ (και των ΑΝΕΛ), αλλά αποτέλεσμα πανικού. Κατά δεύτερον, δεν έχουν λογικό ειρμό. Αν η σαρία δεν είναι αποδεκτή στην ελληνική έννομη τάξη, δεν μπορεί να παραμείνει ως επιλογή των μουσουλμάνων. Αν ο μουφτής δεν έχει τα εχέγγυα για ορθή δικαστική κρίση, δεν μπορεί να μείνει στη θέση του ως επικουρικό δικαιοδοτικό όργανο. Το επιχείρημα ότι δεν μπορούν να καταργηθούν οριστικά ο ιεροδίκης-μουφτής και η σαρία, διότι δήθεν τους προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης, είναι έωλο: η συνθήκη δεν περιλαμβάνει τις δύο λέξεις! Αλλωστε, γι’ αυτόν τον λόγο η Τουρκία κατήργησε, ήδη από το 1926, τα αντίστοιχα «προνόμια» του Οικουμενικού Πατριαρχείου (βυζαντινο-ρωμαϊκό δίκαιο και εκκλησιαστικά δικαστήρια).

Το κυριότερο, όμως, είναι ότι οι εξαγγελίες Τσίπρα δεν θεραπεύουν το έλλειμμα κράτους δικαίου στη Θράκη. Η Ελλάδα θα παραμείνει η μοναδική εκ 47 ευρωπαϊκών χωρών που εφαρμόζει σαρία για ένα τμήμα των πολιτών της. Επίσης, η Ελλάδα θα διατηρεί, ξανά μόνη αυτή, ένα θρησκευτικό λειτουργό (τον μουφτή) σε θέση δικαστή (ιεροδίκη). Καμία άλλη χώρα δεν έχει εμπιστευτεί δικαστικές αρμοδιότητες σε θρησκευτικούς λειτουργούς (μουφτήδες, καρδινάλιους ή μητροπολίτες).

Είναι γνωστό και εδώ το κυβερνητικό επιχείρημα: δεν έχει αναπτυχθεί κανένα «ρωμαλέο» (sic) κίνημα κατά της σαρίας ή του ιεροδίκη-μουφτή. Πρόκειται για ανακρίβεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία μέχρι το 2013, το 91% των Ελλήνων μουσουλμάνων επέλεγε το κληρονομικό δίκαιο του ελληνικού Αστικού Κώδικα, δηλαδή επέλεγε τη μη υπαγωγή στη σαρία και στον ιεροδίκη-μουφτή. Τότε ήταν που, ανακόπτοντας την αμφισβήτηση της σαρίας και του ιεροδίκη-μουφτή, εκδόθηκε η απόφαση 1862/2013 του Αρείου Πάγου, η οποία υπήγαγε υποχρεωτικά κάθε Ελληνα μουσουλμάνο στο κληρονομικό δίκαιο της σαρίας. Η απόφαση αυτή είναι εκείνη που έχει προσβληθεί και θα εξεταστεί την 6η Δεκεμβρίου στο Στρασβούργο.

Η κυβέρνηση όφειλε να αντιμετωπίσει υπεύθυνα την ουσία του ζητήματος, ότι δηλαδή οι Ελληνες μουσουλμάνοι δεν είναι ίσοι έναντι των υπολοίπων Ελλήνων: γι’ αυτούς εφαρμόζεται «ιδιαίτερο» οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο (η σαρία), από έναν «ιδιαίτερο» δικαστή, τον μουφτή-ιεροδίκη. Η διπλή αυτή εξαίρεση από τους κοινούς στην Ελλάδα κανόνες, είτε υποχρεωτική είτε προαιρετική, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή σήμερα στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη. Η αποκατάσταση της ισονομίας στη Θράκη δεν μπορεί να σημαίνει παρά την πλήρη κατάργηση των ιεροδικείων και της σαρίας. Οι Ελληνες μουσουλμάνοι θα έχουν τον ίδιο δικαστή με τους λοιπούς Ελληνες (τα τακτικά δικαστήρια) και το ίδιο οικογενειακό και κληρονομικό δίκαιο (τον Αστικό Κώδικα).

Αυτήν τη λύση άλλωστε έχουν ήδη υποδείξει η ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων της χώρας (με δύο ψηφίσματα), η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου παρά τω πρωθυπουργώ, ο επίτροπος των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης και η Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων εις βάρος των Γυναικών (έκθεση για την Ελλάδα, 2.2.2007).

* Ο κ. Γιάννης Κτιστάκις είναι επίκουρος καθηγητής Νομικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.